معرفی عایق های رطوبتی
انواع عایق رطوبتی
معرفی عایق های رطوبتی
حفاظت ساختمان ها در برابر رطوبت، در تمام دوران تاریخ دغدغه ذهنی بشر بوده است. زیرا آدمی از ابتدا مجبور بوده که محل سکونت خود را در مقابل بارندگی و رطوبت محافظت کند. بی تردید قیر با خاصیت استثنایی آب بندکنندگی ، از مهم ترین کشفیات در دوران باستان بوده است. گمان می رود واژه قیر بابلی یا ایلامی باشد زیرا آن ها قیر را به جای ملات برای آب بندی ساختمان های خود مصرف می کردند. در ایران، از دیرباز در مناطق پر بارش، بام شیب دار و در مناطق کم بارش، بام افقی می ساختند. بام افقی با کاهگل آب بندی می شده بدین ترتیب که خاک و کاه و آب را خوب مخلوط کرده و ورز می دادند سپس بر روی بام به صورت یک لایه پهن می کردند. نقش کاه مسلح کردن گل و جلوگیری از ترک خوردن آن است.
همچنین به کاهگل بام اندکی نمک طعامی اضافه می کردند تا از رویش گیاهان در بستر ایجاد شده جلوگیری شود و نیز گل خمیری شده در زمستان در دمای زیر صفر درجه یخ نزند. هر ساله روی کاهگل قدیمی را با یک لایه کاهگل جدید می پوشانند و آن را غلتک می کردند. این روش هنوز در برخی از روستاهای ایران رایج است. بعد از جنگ های ایران و روسیه، روس ها در مستعمره هایشان از جمله شیروان قفقاز، بام های شیب دار را با ورق های مس یا آهن سیاه می پوشانند. ایرانیان این روش را فرا گرفته و آن را با نام بام شیروانی رایج کردند. بعدها ورق آهن سفید و ورق های پنکوسیم (پنبه کوهی و سیمان) در بام های شیب دار استفاده شد.
ضرورت استفاده و کاربرد عایق های رطوبتی
نفوذ رطوبت در بخش های مختلف بنا خساراتی را موجب می شود که می بایست از آن جلوگیری کرد. در پاره ای از موارد، روی سنگ و آجر، مواد ضد رطوبت بی رنگ کشیده می شود، یا داخل بتن ملات عایق افزودنی اضافه می شود، ولی در بیشتر موارد ناگریز از مصرف عایق های قیری یا پلیمری هستیم. در جاده سازی با پخش مواد قیری سطح خاک را ایزوله کرده و از نفوذ آب و یخ زدن آن و در نهایت تخریب جاده جلوگیری می کنند. در ۴۰ سال اخیر ساخت عایق های رطوبت ، آب و بخار آب توسعه فراوانی یافته است.
علاوه بر عایق کردن ساختمان در قسمت پی و بام که دو بخش مهم از حیث نفوذپذیری آب هستند، عایق کاری مصالح مختلفی که در دیواره های خارجی و داخلی به کار می رود و همچنین بستن درزها ، کمک شایانی به حفظ ظاهر بنا برای مدت زمان طولانی و جلوگیری از کوتاه شدن عمر مصالح ساختمانی خواهد کرد.
با برآوردی ساده می توان دریافت که تنها در پوشش بام ساختمان های شهر تهران بیش از ۲۵۰ میلیون متر مربع عایق به کار رفته است. اگر بنا باشد هر چند سال یک بار این پوشش ها تعمیر یا تجدید شوند، می توان هزینه گزاف آن را تخمین زد. این مساله ضرورت استفاده از عایق مناسب را بدیهی می سازد.
مشکل عمده بام های تخت به درک ناقص از پوشش بام و عملکرد متقابل اجزای آن به عنوان بخشی از یک مجموعه مربوط می شود. جهت جلوگیری از اتلاف سرمایه ملی و حفظ محیط زیست باید به انتخاب عایق مناسب و اجرای صحیح آن توجه کرد.
انواع عایق های رطوبتی
در ایران با توجه به شرایط اقلیمی و همچنین وجود منابع عظیم نفتی، از دیرباز متداول ترین عایق رطوبتی قیر و گونی بوده است. ولی امروزه با پیشرفت علوم ، عایق های نوینی تولید و ساخته شده اند که بعضا به صورت یک لایه انعطاف پذیر یک میلی متری بر روی سطوح اجرا می شوند. از جمله انواع عایق های رطوبتی علاوه بر قیر می توان به قطران، عایق های پلیمری (انواع پلاستیک ها و لاستیک ) ، عایق های پیش ساخته، پشم شیشه ، تیشو ، رنگ هایی چون سیلر، انواع ضد زنگ ها، انواع ماستیک ها و درزبندها و … اشاره کرد که در این نوشتار مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
1. عایق های رطوبتی پیش ساخته
با پوشش های پیش ساخته می توان بسیاری از مشکلات عایق کاری رطوبتی را حل کرد. در چند دهه اخیر استفاده از این پوشش ها در ایران بسیار رواج یافته است. بهترین نوع این پوشش ها نمد پشم شیشه است.
این عایق ها عموما از مواد اولیه زیر تشکیل می شوند:
قیر صنعتی ۷۰-۶۰
مواد پلیمری به نام اتکنیک پلی پروپیلن
یک لایه تیشوی مسلح شده با نخ
یک لایه پلی استر نبافته
پودر تالک و در برخی از این عایق ها پودر مس نیز به کار می رود.
فیلم پلی اتیلن
برخی از کارخانه های تولید کننده عایق های پیش ساخته ، عایق با روکش آلومینیوم نیز تولید می کنند که حدود ۸۵ درصد از نور و حرارت را نیز منعکس می کند.
طبق استاندارد ایران این عایق ها به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
عایق پی: عایق های رطوبتی پیش ساخته مخصوص پی ساختمان
عایق بام: عایق های رطوبتی پیش ساخته مخصوص بام، سطوح خارجی، سرویس های بهداشتی ، استخرها، تونل ها و …
2. عایق های رطوبتی پیش ساخته
اکثر عایق های رطوبتی پیش ساخته دارای مشخصات استاندارد زیر می باشند.
ضخامت آن ها بین ۶-۲ میلی متر است
مقاومت کششی طولی ۶۰-۵۰ و مقاومت کششی عرضی ۳۵-۳۰ کیلوگرم بر ۵۰ سانتی متر دارند.
افزایش نسبی طولی ۱۶-۱۴ درصد و افزایش نسبی عرض ۱۰-۸ درصد دارند.
دارای قابلیت جذب آب ۱ درصد و کاهش وزن ۱ درصد می باشند.
مزایای عایق های رطوبتی پیش ساخته به شرح زیرند:
سبک هستند و دارای قابلیت انعطاف کامل می باشند.
در برابر عوامل جوی پایدارند و تحمل دماهای بین منفی ۱۳۰-۴۰ درجه سانتی گراد را دارند.
دچار پوسیدگی و شکنندگی نمی شود.
به علت دارا بودن لایه پلی استر در مقابل فشارهای احتمالی ناشی از انبساط و انقباض ساختمان مقاوم می باشد.
تاب کششی بالایی دارند.
از خاصیت پایداری ابعاد در برابر حرارت برخوردارند.
با وجود مزایای مذکور این عایق ها معایبی چون کم بودن عمر مفید ، هزینه بالا و مشکلات تعمیر را نیز دارند. همچنین اگر در شرایط مطلوب نگهداری نشوند، پس از گذشت ۶ ماه از زمان تولید، فاسد می گردند.
3. پشم شیشه
پشم شیشه یکی از شکل پذیرترین مصالح به شمار می رود. از آن به عنوان عایق حرارتی استفاده می کنند و بهترین پارچه های ضد آتش را از این جنس می سازند. همچنین از آن برای ساختن فیلترهای گوناگون استفاده می شود. آلیاژ آن با پلاستیک (فایبرگلاس ماده ای بسیار سخت و سبک است) در وسایل مختلف خانگی ، لوازم ورزشی و حتی بدنه اتومبیل به کار می رود. شیشه های فنری که از پلاستیک و پشم شیشه ساخته می شوند یکی دیگر از فرآورده های این محصول هستند.
این شکل از شیشه به وسیله کشیدن رشته های ریز از سوراخ های باریکی که در انتهای کاسه ای از جنس پلاتین می باشند یا بوشی که با جریان برق گرم می شود، فراهم می آیند. عمل پشم شیشه کشی به دو صورت انجام می پذیرد: اگر توسط جریان هوا یا بخار صورت گیرد، رشته های کوتاه پشم حاصل می شود که همنشینی آن ها در کنار یکدیگر بسیار ناپایدار است (مانند پشم حیوانات و پنبه). در روش دیگر، رشته های شیشه به صورت الیاف ممتد و به وسیله چرخش سریع دوک های چرخان (با سرعت بیش از ۹۰ کیلومتر در ساعت ) کشیده می شوند.
4. عایق رطوبتی تیشو
تیشو در واقع همان الیاف شیشه است که در فواصل معین و یکنواخت کنار یکدیگر قرار گرفته اند. این محصول به عنوان حامل در تولید عایق های رطوبتی، عایق کاری لوله های گاز و آب جهت حفاظت آن ها از رطوبت ، خوردگی و زنگ زدگی به کار می رود. تیشو در برابر آتش سوزی و فرسایش مقاوم است و در اکثر موارد در آن رزین تقویت کننده فنولیک نیز به کار می رود. ویژگی های تیشوی مرغوب عبارتند از:
این محصول باید از نظر شکل ظاهری و رنگ کاملا یکنواخت بوده و لبه های آن نیز صاف و بدون چروک باشد.
روی سطح آن نباید هیچ گونه خرده شیشه ای مشاهده شود.
باید عاری از رطوبت بوده و هنگام باز نمودن رول چسبنده نباشد.